【台語世界／錄音】Ùi Pe̍h-ōe-jī piàn Tâi-oân-jī ê sî-tāi ì-gī ( Ùi白話字變台灣字ê時代意義)

文／Chiúⁿ Ûi-bûn，錄音／Tiuⁿ Gio̍k-phêng
22Feb2023

Lán chit pái têng-sin ho̍k-khan Tâi-oân-jī ū chin tōa ê sî-tāi le̍k-sú ì-gī! Taⁿ, góa lâi kóng hun-bêng:

Tāi-seng, Tâi-oân-jī thoân-sêng pah-gōa nî chêng thoân-kàu-sū iōng Pe̍h-ōe-jī lâi hoat-hêng pò-chóa cha̍p-chì ê êng-kng thoân-thóng! Lán Tâi-oân tē-it hūn pe̍h-ōe pò-chóa Tâi-oân Hú-siâⁿ Kàu-hōe-pò tī 1885 nî chhòng-khan, it-ti̍t hoat-hêng kàu 1969 nî chiah pī-pek thêng khan. Lán Tâi-oân iōng Pe̍h-ōe-jī chhòng-chō pí Chi-ná 1919 nî Ngó͘ Sù ūn-tōng koh khah chá mā khah chìn-pō͘ ê pe̍h-ōe-bûn ūn-tōng. Lán nā kā Pe̍h-ōe-jī hòng-khì, tú-hó tiòng-kè hō͘ lâng jīn-ûi Tâi-oân sin bûn-ha̍k sī siū Chi-ná éng-hióng chiah khai-sí.

Tē-jī, Pe̍h-ōe-jī sī choân-bîn ê bûn-hòa chu-sán, m̄-sī Kàu-hōe ê choan-lī. Sui-bóng Pe̍h-ōe-jī bat hông hō-chò Kàu-hōe Lô-má-jī, sī ùi kàu-hōe khai-sí khí-kó͘ chhui-sak. M̄-koh, taⁿ, i í-keng piàn-chò choân-bîn ê bûn-hòa chu-sán. Bûn-hòa-pō͘ tī 2020 nî mā kā Pe̍h-ōe-jī lia̍t ji̍p kok-ka kip ê sè-kài kì-ek kok-ka bêng-lio̍k lāi-té. Lán kā khòaⁿ chhù-piⁿ Oa̍t-lâm, in chit-má iōng ê kok-ka bûn-jī goân-thâu mā sī 17 sè-kí ê kàu-hōe Lô-má-jī. In ê kàu-hōe Lô-má-jī lō͘-bóe piàn Oa̍t-lâm Kok-gí-jī. Lán Pe̍h-ōe-jī piàn Tâi-oân-jī, tō-sī ǹg-bāng i bī-lâi piàn Tâi-oân-kok ê Kok-gí-jī lah!

Tē-saⁿ, Tâi-oân-jī thoân-sêng “Tâi-oân-jī,” “Tâi-bûn Thong-sìn,” hām “Tâi-oân Hú-siâⁿ Kàu-hōe-pò” 3 hūn kî-khan ê tiōng-iàu cheng-sîn! Chit 3 hūn khan-bu̍t ū 1 ê kiōng-tông ê te̍k-sek tō-sī “tèng-kin Tâi-gí, ín-chhōa sin sî-tāi.” Oa̍t-lâm tī 20 sè-kí chho͘-kî mā ū hoat-hêng bē-chió Oa̍t-lâm-jī khan-bu̍t, chhiūⁿ kóng Lâm-hng Cha̍p-chì, Tang-iûⁿ Cha̍p-chì, hia=ê. Hit kóa cha̍p-chì lóng chiâⁿ-chò āu–lâi Oa̍t-lâm Lô-má-jī piàn-chò Oa̍t-lâm Kok-gí-jī ê tiōng-iàu sak-chhiú. Lán Tâi-oân-jī tō-sī ín-chhōa Pe̍h-ōe-jī piàn-chò Tâi-oân Kok-gí-jī ê tiōng-iàu khan-bu̍t!
讀hōo你聽：