【台語世界／錄音】台語文學Tī藝術Ê痕跡

文、錄音／陳俐雯 Tân Lī-bûn

做一個台灣人，你敢有法度用這塊土地幾百冬來ê語言表達意識，敢有才調用台文寫性命點點滴滴ê記錄？我想，多數人ê答案定著是聽講會使lah，m̄-koh若是beh讀寫著考倒一堆師傅。咱母語hō͘教育劫洗ê因端，致使台灣變chiâⁿ母語墓地，koh咱ê媒體在來lóng強力營造講台語ê m̄是烏道、鱸鰻；”phû-lòng-kòng á-sī 烏白 phùi 嘴瀾，講土話這款階層低koh無水準ê鄉土形象”，hō͘真濟人對台語產生歪斜ê想法kap負面印象。

咱lóng知，語言是文化ê轉運體；是每一个族群情感表達和思考溝通ê特有展現，he是獨一ê賞賜無應該kā語言分懸低。阮自母語意識覺醒了後著堅心用台語文創作。kúi冬前天公伯仔將阮和藝術牽紅線，自按呢有機會開始用台語詩ê型式為濟濟藝術創作寫台語ê創作紹介，這是一種hāⁿ領域ê連結kap試驗。人講機會是留hō͘準備好ê人，2023年3月阮真歡喜有機會kā台語文學詩搬上藝術ê舞台，kap藝術家連宏珠做伙辦一場欲規個月的《塑．心聲 x 痕跡 台語詩》ê聯展，藉著藝術hō͘台語tī無仝領域ê舞台chhiaⁿ-iāⁿ見光，hō͘參觀ê來賓看著咱台語文學ê媠一點仔lóng無輸華語文。咱用上貼近性命ê語言來講性命旅程ê故事。這場《塑．心聲 x 痕跡 台語詩》聯展hō͘濟濟人經歷一擺獨一無二ê台語文學x藝術ê饗宴。

這个hāⁿ領域ê試驗雖罔tī呈現上有嶄然ê難度，不過阮mā-sī kài綿爛，理由真簡單，就是向望咱台語有一工會當tī咱ê土地「普遍化」，會當看著台語tī無仝領域ê各層面行出發展ê路，親像是藝術、戲劇抑是科學……。我相信只要咱認同台灣、認同這塊土地，透過正面心態欣賞家己母語ê特有性，信念的力量絕對會tī母語ê世界開出上媠ê花蕊。

台灣字（白話字）版
Tâi-gí Bûn-ha̍k Tī Gē-sut Ê Hûn-jiah

Chò chi̍t-ê Tâi-oân-lâng, lí kám ū hoat-tō͘ iōng chit-tè tó͘-tē kúi-pah-tang lâi ê gí-giân piáu-ta̍t ì-sek, kám ū chai-tiāu iōng Tâi-bûn siá sèⁿ-miā tiám-tiám tih-tih ê kì-lo̍k? Góa siūⁿ, to-sò͘ lâng ê tap-àn tiāⁿ-tio̍h sī thiaⁿ kóng ē-sái lah, m̄-koh nā sī beh tha̍k siá tio̍h khó-tó chi̍t-tui sai-hū. Lán bó-gí hō͘ kàu-io̍k kiap-sé ê in-toaⁿ, tì-sú Tâi-oân piàⁿ-chiâⁿ bó-gí bōng-tē, koh lán ê mûi-thé chāi-lâi lóng kiông-le̍k êng-chō kóng Tâi-gí ê m̄ sī o͘-tō, lô͘-môa; phû-lòng-kòng á-sī o͘-pe̍h phùi chhùi-nōa, kóng thó͘-ōe chit-khóaⁿ kai-chân kē koh bô chúi-chún ê hiong-thó͘ hêng-siōng, hō͘ chin chē lâng tùi Tâi-gí sán-seng oai-chhoa̍h ê siūⁿ-hoat kap hù-bīn ìn-siōng.

Lán lóng chai, gí-giân sī bûn-hòa ê choán-ūn-thé; sī múi-chi̍t-ê cho̍k-kûn chêng-kám piáu-ta̍t hām su-khó ko͘-thong ê te̍k-iú tián-hiān, he sī to̍k-it ê siúⁿ-sù bô eng-kai kā gí-giân hun koân-kē. Gún chū bó-gí ì-sek kak-chhéⁿ liáu-āu tio̍h kian-sim iōng Tâi-gí-bûn chhòng-chok. Kúi-tang-chêng thiⁿ-kong-peh-á chiong gún hām gē-su̍t khan âng-sòaⁿ, chū-án-ne ū ki-hōe khai-sí iōng Tâi-gí-si ê hêng-sek ūi chē chē gē-su̍t chhòng-chok siá Tâi-gí ê chhòng-chok siàu-kài, che sī chit-chióng hāⁿ-léng-he̍k ê liân-kiat kap chhì-giām. Lâng kóng ki-hōe sī lâu hō͘ chún-pī hó ê lâng, 2023 nî 3–goe̍h gún chin hoan-hí ū ki-hōe kā Tâi-gí bûn-ha̍k-si poan chiūⁿ gē-su̍t ê bú-tâi, kap gē-su̍t-ka Liân Hông-chu chò-hóe pān chi̍t-tiûⁿ beh kui-kò͘-goe̍h ê Sò͘．Sim-Siaⁿ x Hûn-Jiah Tâi-Gí-Si ê liân-tián, chià-tio̍h gē-su̍t hō͘ Tâi-gí tī bô-kāng léng-he̍k ê bú-tâi chhiaⁿ-iāⁿ kìⁿ-kng, hō͘ chham-koan ê lâi-pin khòaⁿ-tio̍h lán Tâi-gí bûn-ha̍k ê súi chi̍t-tiám-á lóng bô-su Hôa-gí-bûn. Lán iōng siōng tah-kīn sèⁿ-miā ê gí-giân lâi kóng sèⁿ-miā lú-têng ê kò͘-sū. Chit-tiûⁿ Sim-Siaⁿ x Hûn-Jiah Tâi-Gí-Si liân-tián hō͘ chē chē lâng keng-le̍k chi̍t-pái to̍k-it-bû-jī ê Tâi-gí bûn-ha̍k x gē-su̍t ê hiáng-iàn.

Chit-ê hāⁿ-léng-he̍k ê chhì-giām sui-bóng tī thêng-hiān siōng ū chám-jiân ê lân-tō͘, put-kò gún mā sī kài mî-nōa, lí-iû chin kán-tan, chiū sī ǹg-bāng lán Tâi-gí ū chi̍t-kang ē-tàng tī lán ê thó͘-tē “Phó͘-phiàn-hòa”, ē-tàng khòaⁿ-tio̍h Tâi-gí tī bô-kāng léng-he̍k ê kok chân-bīn kiâⁿ-chhut hoat-tián ê lō͘, chhin-chhiūⁿ sī gē-sut, hì-kio̍k á-sī kho-ha̍k…. Góa siong-sìn chí-iàu lán jīn-tông Tâi-oân, jīn-tông chit-tè thó͘-tē, thàu-kòe chiàⁿ-bīn ê sim-thài him-sióng ka-kī bó-gí ê te̍k-iú-sèng, sìn-liām ê le̍k-liōng choa̍t-tùi ē tī bó-gí ê sè-kài kui-chhut siōng súi ê hoe-lúi.

讀hōo你聽