【台語世界】加拿大Ê 冬天

文／陳雷 Tân Lûi（醫師、台文作家）

會記得53冬前，chhím ùi 熱hut-hut ê 台灣來到冷ki-ki ê北美，看著白chhang-chhang、幼mì-mì ê 雪， ná 細漢gín-á遊樂園，興chhih-chhih，歡喜kah雙腳phut-phut跳。

Chit-má chiah濟冬過- -來，人老bē堪得冷，雪也托 kah驚- -著 叫m̄敢。凡若冬天到，niau-niau等伊緊過。真濟老人bē堪得加拿大 lò-lò長 ê 冬天，m̄願hông 關tòa厝內做tuh-ku 雞仔，時bōe到 tō 飛去美國南部燒lō ê 所在，親像季節 ê 飛鳥，hō͘人叫做雪鳥（snow-bird）。

我tòa tī 加拿大上南pêng，Ong-ta-li-oh（安大略湖）湖邊。寒- -人m̄是上冷，m̄-kú 水氣厚，雪khah濟。 Tī 60、70 年代，ùi 10 月中起，雪 tō chia̍p-chia̍p落，土腳不時有半公尺以上ê雪！一般溫度零下10度到零上5、6度。在地人tòa久m̄驚冷，若是 10 度以上，講是溫和（mild）。真濟少年人 tī 路- -nih 穿薄薄 ê 短䘼衫。會記得細漢 tī 台灣，零上12 度 tō hi-hiu叫，報紙講是 Sai-peh-li-ah （西伯利亞）寒流。

不過 chit 15 冬來，地球燒lō 氣候變化愈明顯。阮chia冬天差不多 kiu短1個月到1個半月。11- -月 òaⁿ-òaⁿ雪才來，量加真少。土腳若有積雪，上加10外公分，mā 擋無幾工。Mā bat 12 月底土腳無雪，怨嘆聖誕節 ê 氣氛 lóng 拍損- -去。

世界真少所在像加拿大南部因為氣候變化抾著好空- -ê（tong-jiân pháiⁿ-khang- -ê iā-ū）。雖然寒–人khah輕可好過，m̄-kú天氣變做真歹按算。無偌久前，bat 雄雄冷到零下30 度，連sòa幾工。我1 ê 人去結冰ê湖頂散步。Tī 舖雪ê小路慢走，M̄甘停腳。Chi̍t四界白siak-siak，風ná teh 刮面！ 50 冬前初初來到加拿大彼款數念，歡喜ê冬天iū-koh 轉- -來ah.

寫hō͘學生朋友ê 代誌 # 58

台灣字（白話字）版
Kha-na-tah Ê Tang-thiⁿ

Ē-kì-tit 53 tang-chêng, chhím ùi joa̍h-hut-hut ê Tâi-oân lâi-kàu léng-ki-ki ê Pak-bí, khòaⁿ-tio̍h pe̍h-chhang-chhang, iù-mì-mì ê seh, ná sè-hàn gín-á iû lo̍k-hn̂g, hèng-chhih-chhih, hoaⁿ-hí kah siang-kha phut-phut-thiàu.

Chit-má chiah-chē-tang kòe- -lâi, lâng lāu bē-kham-tit léng, seh iā thuh kah kiaⁿ- -tio̍h kiò-m̄-káⁿ. Hoân-nā tang-thiⁿ kàu, niau-niau tán-i kín-kín kòe. Chin-chē lāu-lâng, bē-kham-tit Kha-na-tah lò-lò-tn̂g ê tang-thiⁿ, m̄-goān hông koaiⁿ-tòa chhù-lāi chò tuh-ku-ke-á, sî bōe-kàu tō poe-khì Bí-kok lâm-pō͘ sio-lō ê só͘-chāi, chhin-chhiūⁿ kùi-chiat ê poe-chiáu, hō͘-lâng kiò-chò seh-chiáu(snow-bird).

Góa tòa-tī Kha-na-tah siōng-lâm-pêng, Ong-ta-li-oh ô͘-piⁿ. Kôaⁿ- -lâng m̄-sī siōng-léng, m̄-ku chúi-khì kāu, seh khah-chē. Tī 60, 70 nî-tāi, ùi 10 goe̍h-tiong khí, seh tō chia̍p-chia̍p-lo̍h, thô͘-kha put-sî ū pòaⁿ-kong-chhioh í-siōng ê seh. It-poaⁿ un-tō͘ lêng-hā 10 tō͘ kàu lêng-siōng 5, 6 tō͘. Chāi-tē-lâng tòa-kú m̄-kiaⁿ-léng, nā-sī 10 tō͘ í-siōng, kóng-sī un-hô (mild). Chin-chē siàu-liân-lâng tī lō͘- -nih chhēng po̍h-po̍h ê té-ńg-saⁿ, ē-kì-tit sè-hàn tī Tâi-oân, lêng-siōng 12 tō͘ tō hi-hiu-kiò, pò-chóa kóng-sī Sai-peh-li-ah hân-liû.

Put-kò chit 15 tang-lâi, tē-kiû sio-lō khì-hāu piàn-hòa lú bêng-hián. Goán-chia tang-thiⁿ chha-put-to kiu-té chi̍t-kò-goe̍h kàu chi̍t-kò-pòaⁿ-goe̍h. 11- -goe̍h òaⁿ-òaⁿseh chiah ē-lâi, liōng ke-chin-chió. Thô͘-kha nā-ū chek-seh, siōng-ke 10 gōa kong-hun, mā tòng bô-kúi-kang. Mā bat 12 goe̍h-té, thô͘-kha bô-seh, oàn-thàn sèng-tàn-chiat ê khì-hun lóng phah-sńg- -khì.

Sè-kài chin-chió só͘-chāi chhiūⁿ Kha-na-tah lâm-pō͘ in-ūi khì-hāu piàn-hòa khioh-tio̍h hó-khang- -ê(tong-jiân pháiⁿ-khang–ê iā-ū). Sui-jiân kôaⁿ–lâng khah khin-khó hó-kòe, m̄-ku thiⁿ-khì piàn-chò ke-chin pháiⁿ-àn-sǹg. Bô-gōa-kú chêng, bat hiông-hiông léng-kàu lêng-hā 30 tō͘, liân-sòa kúi-kang. Góa chi̍t-ê-lâng khì kiat-peng ê ô͘-téng sàn-pō͘, tī pho͘-seh ê sió-lō͘ bān-cháu, m̄-kam thêng-kha. Chi̍t-sì-kè pe̍h-siak-siak, hong ná-teh koah-bīn. 50 tang chêng chho͘-chho͘ lâi Kha-na-tah sî hit-khoán siàu-liām, hoaⁿ-hí ê tang-thiⁿ iū-koh tńg- -lâi-a.
Siá hō͘ ha̍k-seng pêng-iú ê tāi-chì # 58